ملکه زنبور عسل و هر آنچه که در مورد آن باید بدانید

زنبورهای داخل کندو بر سه دسته زنبور های کارگر ، ملکه و زنبور های نر تقسیم می شوند . زنبور های کارگر که بیشترین تعداد جمعیت کندو را به خود اختصاص می دهد ، عمده کار و فعالیت کندو بر عهده آن هاست. به عنوان تنها مادر جمعیت کلنی ، وظیفه تخم ریزی و حفظ و افزایش جمعیت را بر عهده دارد. زنبور های نر نیز که در فصل خاصی از سال متولد می شوند ، وظیفه جفت گیری با ملکه را انجام می دهند. زنبور های کارگر و ملکه از جنس ماده و مونث هستند . زنبور های کارگر بر اساس سن آن ها وظایف متفاوتی را انجام می دهند. عده ای برای تامین شهد جهت تولید عسل و گرده گل در خارج از کندو فعالیت دارند. عده ای مراقبت از لارو ها و تغذیه آن ها را انجام می دهند.

از لحاظ ظاهری نسبت به زنبور های نر و کارگر اندازه بزرگتر و بدن کشیده تری دارد. ظاهر و رنگ زنبورها در نژاد های مختلف ، متفاوت است. در یک کلنی نسبتا قوی حدود 60 الی 80 هزار زنبور کارگر ، یک عدد ملکه و حدود 700 الی 1000 تا زنبورنر وجود دارد.البته زنبور های نر فقط در فصل جفت گیری ، یعنی حدودا اوایل بهار تا اواسط و یا اواخر تابستان (بسته به منطقه) ، در کندو هستند . پس از آن طی عملی اصطلاحا “نرکشی” ، زنبور های کارگر از ورود آن ها به کندو ممانعت می کنند و از بین میروند.

---

فهرست مطالب

• چند ملکه زنبور عسل در هر کندو وجود دارند؟
• ظاهر زنبور ملکه چگونه است؟
• مرحله رشد ملکه زنبورها چگونه است؟
• وظایف ملکه در کندو چیست؟
• ملکه زنبور عسل چه خصوصیات ویژه‌ای دارد؟
• آیا ملکه از کندو خارج می‌شود؟
• آیا ملکه واقعاً حاکم کندو است؟
• زنبور ملکه چه زمانی جابجا می‌شود؟
• سخن پایانی و سوالات متداول

---

چند ملکه زنبور عسل در هر کندو وجود دارند؟

به استثنای دوره‌های کوتاه در زمان آمادگی یا به تعویق انداختن حرکت گله‌ای اعضای کلونی (عمل جایگزینی یک ملکه ضعیف)، در هر کلونی تنها یک ملکه زنبور عسل وجود دارد. زمانی که یک ملکه جدید به دنیا می‌آید، محل زنبورهای ملکه جدید دیگر را تعیین نموده و آن‌ها را به نوبت از کندو بیرون می‌کند. در صورتی که به هر طریقی، دو ملکه جدید در یک کندو بطور همزمان ظاهر شوند، تا زمان مرگ یکی از آن‌ها، با یکدیگر مبارزه می‌کنند.

ظاهر زنبور ملکه چگونه است؟

تشخیص یک ملکه از سایر اعضای کلونی کار ساده‌ای است، زیرا بدن او در حالت طبیعی بسیار بزرگ‌تر از زنبورهای کارگر و زنبورهای نر درون کندو است، بخصوص در طی دوره تخم گذاری، زمانی که شکم او بسیار بزرگ می‌شود. سینه و سر ملکه تقریباً همانند زنبورهای دیگر است، سینه کمی بزرگ‌تر از زنبورهای کارگر و سر کمی کوچک‌تر است. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله  تفاوت عسل وحشی با عسل‌های دیگر را بخوانید.

بال‌های او تنها دو سوم شکم را می‌پوشانند، در حالی که بال‌های زنبورهای نر و کارگر زمانی که جمع شده باشند، تقریباً به نوک شکم آن‌ها می‌رسند. زنبور ملکه دارای سبد گرده گل نیست و غده موم او نیز کار نمی‌کند. این زنبور دارای نیش منحنی شکل و درازتر از نیش زنبور کارگر است، اما دندانه‌های کمتر و کوتاه‌تری دارد. از آنجایی که زنبور ملکه کندو را ترک نمی‌کند، مگر در مواقع پرواز با هدف جفت‌گیری، بنابراین مردم را نیش نمی‌زند. این زنبور معمولاً از نیش خود برای محافظت از کلونی در برابر دشمنان استفاده می‌کند.

مرحله رشد ملکه زنبورها چگونه است؟

زمانی که زنبورها یک ملکه جدید پرورش می‌دهند، ابتدا یک سلول ویژه فنجانی شکل را آماده می‌کنند که دهانه آن به سمت پایین است. آن‌ها ملکه قبلی را وادار می‌کنند تا درون این سلول‌ها تخم گذاری کند و زنبورهای پرستار اطمینان حاصل می‌کنند که مقدار زیادی ژل رویال، حتی به مقدار اضافی، دارند. ژل رویال تا زمان پوشاندن سلول‌ها، برای تغذیه لارو ملکه بکار برده می‌شود. این سلول‌ها شبیه به بلوط‌های بزرگ و کشیده هستند. زنبورهای ملکه تنها تا ۵/۵ روز بصورت لارو باقی خواهند ماند.

یک زنبور ملکه در صورتی که به اندازه کافی قوی و مورد قبول زنبورهای کارگر باشد، به محض بیرون آمدن ملکه‌ های جدید دیگر، برای شکست دادن آن‌ها مبارزه کرده و همه آن‌ها را از بین خواهد برد. سپس به مدت حدود یک هفته در کندو خواهد ماند تا بال‌هایش تقویت شوند و سپس برای جفت‌گیری با زنبورهای نر در حالت پرواز، از کندو خارج خواهد شد. در زمان فعالیت کامل تخم گذاری در بهار و تابستان، وزن ملکه ۲۵۰ تا ۲۸۰ میلی‌گرم خواهد بود.

یک ملکه می‌تواند تا ۸ سال زنده بماند، اما تنها در یک یا دو سال اول کارآمد خواهد بود، و پس از آن باید با ملکه‌دیگری جایگزین شود. زنبور ملکه‌در ماه ژوئن می‌تواند در عرض ۲۴ ساعت، حتی تا ۳۰۰۰ تخم بگذارد. در این دوره پرتنش، ملکه با دقت تیمار شده و توسط زنبورهایی که در خدمت او هستند، تغذیه می‌شود.

جفت گیری:

بیشتر حشرات زندگی کوتاهی دارند ، اما شاید تعجب کنید که بدانید یک زنبور ملکه می تواند دو تا هفت سال زندگی کند! طول عمر او به طور معمول بستگی به تعداد نرهایی دارد که با او جفت گیری می کنند. یک ملکه‌تنها یک بار در زندگی خود جفت گیری می کند و اسپرم هایی را که از نرها در بدن خود جمع می کند . در اندام مخصوصی ذخیره می کند تا در طول زندگی تخم ها بگذارد. زنبور های نر پس از جفت گیری جان شان را از دست می دهند و از ارتفاع بر زمین می افتند.

نرهایی که با آن جفت گیری می کنند حتما نباید از همان کندو باشند . حداکثر تا 800 متری از کندو جفت گیری را انجام میدهد که ممکن است با زنبور نر از کندو های دیگر باشد. مادر کلنی با چندین زنبور نر در هوا جفت گیری می کند . طی تحقیقاتی که انجام شد ثابت گردید در یک پرواز 45 دقیقه ای با 25 زنبور نر جفت گیری می کند.

هنگام تخم گذاری تخم هایی که قرار است به زنبور کارگر نمو یابند ، از آن اسپرم ها استفاده می کند . با گذشت سال ها ممکن است اسپرم های ذخیره شده به اتمام برسد . در این حال دیگر کارایی برای کندو نخواهد داشت . به سادگی توسط زنبوردار یا خود زنبورها جایگزین می شود.

البته برخی منابع بر این معتقد است که در صورت اتمام اسپرم های داخل کیسه ، مجددا پرواز جفت گیری انجام می دهد.

در صورتی که ملکه باکره ، تا چهل روز بعد از تولد پرواز جفت گیری را انجام ندهد،دیگر قادر به جفت گیری نخواهد بود . حتی اگر هم تخم گذاری کند ، فقط تخم هایی می گذارد که از آن ها زنبورنر متولد می شود .

از تخم تا تولد:

در خانواده و کلنی زنبور ها ، ملکه و کارگران از جنس ماده و مونث هستند. هر دو دارای تخمدان بوده ولی تخمدان ملکه نسبت به کارگر خیلی بزرگتر است . تخمدان زنبور های کارگر به دلیل دریافت بوی مخصوصی که از غدد زیرآرواره ای ملکه دائما ترشح و در محیط کندو پخش می شود ، غیر فعال می ماند. پس تنها ملکه در کندو قادر به تخم گذاری و تکثیر هستند.

هر تخمدان دارای 170 لوله است که تخم ها در آنها تولید می شود.در اوج فعالیت (حدود خرداد ماه) ملکه‌در روز حدود 2500 تخم می گذارد. هر یک از این لوله ها حدودا 7 تخم در 24 ساعت تولید می کنند. همه این لوله ها به تخم بر ختم می شوند. در این مسیر کانالی باز می شود که به کیسه ذخیره اسپرم منتهی می شود . تخم های رسیده حتما باید از این مسیر عبور کنند . در هنگام عبور تخم از این مسیر در صورتی که ملکه‌به کیسه اسپرم فشار وارد کند تعدادی اسپرماتوزوئید از آن خارج شده و یکی از آن ها به تخم نفوذ می کند.

از هر کدام از این تخم های بارور ، فقط یک زنبور ماده متولد می شود. تبدیل شدن و نمو آن به ملکه و یا کارگر نوع تغذیه آن ها از روز چهارم به بعد و همچنین نوع و سایز حجره آن بستگی دارد. حجره ملکه‌ها بزرگتر از حجره ای است که زنبوره ای کرگر از آن متولد می شوند. هم چنین هردو تا روز سوم با ژل رویال تغذیه می شوند از روز چهارم به بعد زنبور کارگر با گرده و کویین همچنان با ژله رویال تغذیه خواهد شد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله درباره گرده گل را بخوانید.

عمر ملکه:

ملکه‌به دلیل ژل رویالی که مصرف می کند عمرش چندین برابر زنبور های کارگر است . یک زنبور کارگر در اوج کاری یعنی اوایل تا اواسط تابستان ، حدود 45 روز در حالی که مادر کلنی تا 6 سال نیز عمر کی کند. گرچه زنبور های کارگری که در اواخر تابستان و یا اوایل پاییز متولد می شوند ، تا بهار سال بعد عمر کینند؛ یعنی حدود 6 ماه. چون در پاییز و زمستان زنبوری متولد نمی شود .

تعویض ملکه:

ملکه‌حداکثر تا 5سال می تواند زندگی کند ، اما بازدهی آن رو به نزول می رود. برخی از زنبورداران به طور مرتب هر سال ملکه‌های کلنی خود را جایگزین می کنند. این عمل تضمین می کند که کندو شما هر بهار از یک کویین جوان پر انرژی برخوردار باشد. شاید سؤال کنید که اگر ملکه‌هنوز زنده است ، باید آن را جایگزین کنید؟ با افزایش سن ، توانایی تخم گذاری او کند می شود و این باعث می شود تولد زنبور های جدید کاهش یابد. و این باعث کاهش جمعیت کلنی و ضعیف شدن آن می شود.

جعیت ضعیف تولید عسل به نسبت کتری دارد و همچنین زمستان گذری سختی را دارد. جمعیت های بسیار ضعیف ممکن است نتوانند کلنی را در فصل زمستان گرم نگهدارند و از بین بروند. البته توصیه می شوند جمعیت های ضعیف را در هم ادغام کنید تا شاهد مرگ کلنی پس از زمستان که آن ها را بازدید میکنید نباشید.

در صورتی که ملکه آسیب ببیند و یا در تخم ریزی آن مشکلی ایجاد شود ، خود زنبور ها اقدام به ساخت تعدادی شاخون می کنند. این شاخون ها حجره های بزرگی هستند که ملکه از آن ها متولد شود. اولین ملکه‌جوانی که متولد شود ، سایر رقیب ها را با نیش می کشد و خودش ملکه کندو می شود

وظایف ملکه‌در کندو چیست؟

فقط یک ملکه در هر کندو زندگی می کند. بزرگترین زنبور داخل کندو است و دارای بدنی بزرگ تر و بلند تر است. تنها زنبور جنس مونث است که تخمدان های کاملاً توسعه یافته دارد. دو هدف اصلی آن ، تولید بوی شیمیایی ویا اصطلاحا “فرومون” است که جهت تنظیم وحدت و نظم داخل کندو لازم است. وظیفه دوم تخم گذاری و حفظ جمعیت است. قادر است روزانه بیش از 1500 تخم را در فواصل 30 ثانیه تولید کند. جالب است بدانید مجموع وزن تخم هایی که در روز میریزد بیشتر از وزن خود آن است. زنبورهای دیگر توجه زیادی به ملکه نشان می دهند و نیاز های آن را تامین می کنند. وقتی در کندو و روی قاب ها حرکت می کند ، همیشه در محاصره تعدادی از زنبورهای کارگر است .

وجود این مهمانداران سلطنتی ( زنبورهای کارگر) بسیار حیاتی هستند ، زیرا مکاملاً ناتوان از تامین نیازهای اساسی خود است. زنبور های کارگر اقدام به تغذیه ملکه می کنند. مادر کلنی نیز بدون خستگی و توقف ، سلول به سلول حجره ها را بررسی و تخم گذاری می کند. زنبور های کارگر و ملکه بر خلاف زنبور های کارگر ،دارای نیش هستند و در شرایط ترس و احساس خطر از آن استفاده می کنند. البته به ندرت ملکه اقدام به نیش زدن می کند و فقط برای کشتن رقیب که در کندو همزمان متولد می شوند ، استفاده می کنند.

ملکه زنبور عسل چه خصوصیات ویژه‌ای دارد؟

ملکه دو وظیفه اصلی دارد:

۱. به دلیل اینکه او تنها زنبور ماده دارای رشد جنسی در یک کندو است، وظیفه اولیه او تولیدمثل است. او هم تخم‌های بارور و هم تخم‌های غیر بارور تولید می‌کند. از تخم‌های بارور، زنبورهای کارگر ماده و از تخم‌های غیر بارور، زنبورهای نر به دنیا خواهند آمد.

ملکه‌ها بیشترین تعداد تخم‌ها را در بهار و اوایل تابستان می‌گذارند و در زمان اوج تخمگذاری، تعداد ۲۰۰۰ تخم در روز تولید می‌کنند. آن‌ها به تدریج میزان تخمگذاری را در اواسط پاییز کاهش می‌دهند و تا اوایل بهار که افزایش دسترسی به گرده و شهد گل نشانه‌ای برای افزایش تولید تخم است، کمتر تخم گذاری می‌کنند یا هیچ تخمی تولید نمی‌کنند.

۲. دومین وظیفه اصلی ملکه، تولید فرومون است که به عنوان نوعی «جذبه» اجتماع عمل می‌کند که باعث متحد شدن زنبورها و کمک به اعطای هویت منحصر به فرد به کلونی می‌شود. مهم‌ترین فرومون (جوهر ملکه) بوسیله غده‌های آرواره پایین او تولید می‌شود. این جوهر ملکه، در زمان تیمار ملکه توسط زنبورهای کارگر، از ملکه به این زنبورها و سپس از این زنبورها به زنبورهای کارگر دیگر منتقل می‌شود. اعضای کلونی، در نتیجه این بوی فرومون منحصربفرد، یکدیگر را تشخیص داده و تأیید خواهند نمود.

مشخصات یک کولونی تا حد زیادی به قابلیت‌های تخم گذاری و تولید مواد شیمیایی ملکه بستگی دارند. آرایش ژنتیکی او، به همراه آرایش ژنتیکی زنبورهای نری که با او جفت‌گیری می‌کنند، بطور قابل توجهی با کیفیت، اندازه، دما و کارایی کولونی مرتبط است.

آیا ملکه از کندو خارج می‌شود؟

ملکه تنها در سه حالت از کندو خارج می‌شود:

• زمانی که نیاز به جفت‌گیری دارد؛
• زمانی که بخواهد خانواده جدیدی تشکیل دهد و بصورت یک دسته زنبور، به همراه برخی زنبورهای کارگر و زنبورهای نر از کندو خارج شود؛
• زمانی که کندو شدیداً تحت هجوم واروئا یا انگل‌های دیگر، باکتری‌ها، ویروس‌ها و غیره قرار بگیرد و بوی حاصل از آن‌ها، برای بقای زنبورهای درون کندو نامناسب باشد.

آیا ملکه واقعاً حاکم کندو است؟

خیر! حاکمان واقعی کندو، زنبورهای کارگر هستند. اگرچه به نظر می‌رسد که ملکه، کندو را کنترل می‌کند، اما در واقع زنبورهای کارگر وظایف روزمره و عملکرد کلونی را با هم کنترل می‌گیرند و در نهایت درباره سرنوشت ملکه تصمیم می‌گیرند.

اگر تصور کنند که ملکه به هر نحوی ناکارآمد هست، در جایگزینی او درنگ نخواهند کرد و چه از طریق گرسنگی دادن به او یا حمله به او در زمان اطمینان از وجود یک جایگزین مناسب، او را از بین می‌برند.

زنبور ملکه چه زمانی جابجا می‌شود؟

گاهی اوقات زنبورهای کارگر تشخیص می‌دهند که کلونی آن‌ها چه زمانی به یک ملکه‌جدید نیاز دارد. این اتفاق در مواقع زیر رخ میدهد:

 محدودیت فضا

به دلیل اینکه یک ملکه‌هر روز تخم‌های زیادی می‌گذارد، فضای درون کندو ممکن است محدود شود. در این حالت ازدحام رخ می‌دهد و ملکه بالغ به همراه نیمی از زنبورهای کارگر خود کلونی را ترک می‌کند تا کلونی دیدی تشکیل دهد. تیم دیگر زنبورهای کارگر با ملکه‌جدیدی می‌مانند و انجام وظایف خود درون کلونی قدیمی ادامه می‌دهند.

عملکرد ضعیف مرتبط با سن

با افزایش سن، توانایی ملکه برای تخم گذاری کاهش می‌یابد و تخم‌های کمتری را با الگوهای کمتر سازماندهی شده می‌گذارد. زمانی که یک ملکه پیر در انجام این مسئولیت‌ها دچار تزلزل می‌شود، زنبورهای کارگر او را وادار به جایگزینی کرده یا او را از دور خارج خواهند کرد. ملکه پیر پس از جایگزینی، کشته می‌شود.

مرگ غیرمنتظره ملکه

زمانی که یک زنبور ملکه بطور ناگهانی می‌میرد، یک جانشینی اضطراری و برنامه‌ریزی نشده رخ می‌دهد. زنبورهای عسل کارگر چندین لارو را در یک محدوده سنی مناسب شناسایی کرده و این لاروها را برای تبدیل به ملکه، آماده می‌کنند، بدین معنی که این لاروها را تنها بوسیله ژل رویال تغذیه می‌کنند. چند ملکه‌جدید به دنیا آمده و قوی‌ ترین آن‌ها به عنوان ملکه جدید کلونی انتخاب خواهد شد.

سخن پایانی

شما در این مقاله با ملکه زنبور عسل آشنا شدید. همچنین از وظایف و ویژگی های آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.

سوالات متداول