گرده گل یکی از مهمترین منابع پروتئین در کندو میباشد. گرده گل از مقداری گرده، بزاق و کمی شهد یا عسل به وجود میآید. این پودر نرم به شکل گلولهای کوچک قابل مشاهده است. زنبورها این گلولهها را به وسیله کیسههای دوپای عقبی خود تا کندوها حمل میکنند. به محض رسیدن به کندو آنها را در سلولها برای تغذیه خود ذخیره میکنند. سپس کمی عسل روی آنها میریزند تا هوا داخل آن نرود و فاسد نشود. گرده گل جزو مهمترین محصولات زنبور عسل است. خواص گرده گل بسیار زیاد است. در ادامه به چند مورد از آنها اشاره می کنیم.
مواد تشکیل دهنده گرده گل
بخش عمدهی گرده را پروتئینها تشکیل میدهند که چیزی در حدود ۱۰ تا ۴۰ درصد وزن آن است. کربوهیدراتها نیز بخش مهمی از این ماده در حدود ۱۳ تا ۵۵ درصد را تشکیل میدهند.
همچنین گرده شامل مواد معدنی مهمی است که از جملهی آنها میتوان به پتاسیم، منیزیم، کلسیم، فسفات، آهن و روی اشاره کرد. علاوه بر این گرده گل سرشار از ویتامینهای ضروری برای بدن انسان است که در زیر به برخی از مهمترین آنها اشاره میشود.
- ویتامین E (توکوفرول): این ویتامین به عنوان آنتی اکسیدان قوی به شمار میرود و از سلولهای بدن در برابر تخریب توسط رادیکالهای آزاد محافظت میکند همچنین از انعقاد خون جلوگیری میکند و گردش خون را اصلاح میکند.
- ویتامین C (اسکوربیک اسید): یکی از مهمترین خواص این ویتامین نیز خاصیت آنتی اکسیدانی آن است. این ویتامین برای درمان سرماخوردگی و همچنین درمان ناراحتیهای تنفسی بسیار مفید است.
- ویتامین A (رتینول): این ویتامین باعث بهبود کارکرد سیستم ایمنی بدن میشود و بدن را در برابر انواع عفونتها محافظت میکند. همچنین برای بیماریهای چشم مانند خشکی و شبکوری بسیار مفید است.
- ویتامینهای B: همچنین گرده گل شامل ویتامینهای گروه B شامل B1ِ، B2، B3، B6 و همچنین B Complex است که هر یک نقش اساسی در بدن را ایفا میکند.
لازم به ذکر است که درصد ترکیبات گرده گل تا حد بسیاری به منشاء گیاهی آن بستگی دارد و بسته به اینکه زنبور بر روی چه گیاهی نشسته باشد درصد و حتی نوع ترکیبات میتواند متفاوت باشد.
خواص گرده گل برای بدن
گرده گل غنی از مواد معدنی، ویتامین ها، پروتئین ها، چربی ها، اسیدهای چرب و آنزیم ها می باشد. کاروتنوئیدها بیوفلاوونوئی ها، گرده گل را عامل ضد باکتری، ضد قارچ و ضد ویروس می دانند، که مویرگ ها را تقویت می کند و التهاب را کاهش می دهد و سیستم ایمنی را تحریک می کند و همچنین سطح کلسترول را به طور طبیعی کاهش می دهد.
در حقیقت، گرده گل پروتئین بیشتری نسبت به هر منبع حیوانی و اسیدهای آمینه بیشتری نسبت به وزن تخم مرغ یا گوشت گاو دارد و این ها فقط برخی از خواص گرده گل برای سلامتی است.
- کاهش استرس: این ماده خوراکی به دلیل ترکیبات خاص و سودمند موجود در آن به حفظ تعادل و تنظیم احساسات فرد کمک میکند و توان مقابله با استرسهای روزانه را افزایش میدهد.
- افزایش قوا و استحکام بدن: گرده گل همچنین انرژی، قدرت و توان جسمی را افزایش میدهد. ورزشکاران معتقدند که مصرف گرده گل به سرعت و چابکی آنان میافزاید و انرژی کافی را برای انجام تمرینات ورزشی در اختیار آنان قرار میدهد.
- تاثیرات ضد پیری: در دوران باستان، مصریان و چینیها معتقد بودند که گرده گل منبعی برای حفظ جوانی است. امروزه نیز تاثیر این ماده تایید شده است زیرا نه تنها برای استحکام بدن فرد تاثیر مثبت دارد بلکه زیبایی پوست، مو و ظاهر بدن را بهبود میدهد. گرده گل همچنین به تقویت حافظه، تمرکز و توانایی ذهن کمک میکند که از این جهت برای سالمندان خوردنی مفیدی است.
یکی از مهمترین و بارزترین خواص گرده گل تقویت سیستم ایمنی بدن است. گرده گل به دلیل دارا بودن ویتامین ب کمپلکس، ویتامینهای دیگر، مواد معدنی، پروتئینها و مهمتر از آن آنتیاکسیدانهای مفید با مولکولهای رادیکال آزاد که به سلولها آسیب میرسانند، مبارزه میکند
- تاثیر گرده گل بر آلرژی: گرده گل از علائم آلرژیها یا تب یونجه در افراد مبتلا به این بیماریها میکاهد. همچنین توصیه میشود برای بهرهمندی بیشتر از فوائد گرده گل از نوع محلی آن استفاده شود و افراد مبتلا به آلرژی شش هفته پیش از شروع فصل آلرژی، مصرف آن را آغاز کنند.
قابل توجه آنکه افرادی که به گرده و بوی گلها حساسیت دارند و دچار تنگی نفس و آسم میشوند بهتر است این فرآورده را با نظر پزشک متخصص مصرف کنند.
بیماران حساس به گرده گل در صورت خوردن عسل و یا شان عسل (عسل با موم) به خاطر داشتن گرده گل در آن ها، تدریجا درجه حساسیت شان کاهش یافته و بهبود مییابند. البته این افراد همان طوری که قبلا ذکر شد باید تحت نظر پزشک باشند.
- کنترل کننده وزن: فایده مهم دیگر گرده گل تاثیر آن در کنترل وزن است. این ماده خوراکی با تاثیرگذاری بر غده هیپوتالاموس در کنترل وزن نقش مهمی ایفا میکند و به تحریک متابولیسم به تنظیم، متعادلسازی و کنترل وزن کمک میکند.
محافظت در برابر سمیت کبد
در یک مقاله سال ۲۰۱۳ که در شواهد و مدارک پزشکی مبتنی بر مکمل و جایگزین دارو پیدا شد، این گرده خرمایی رنگ از فشار اکسید کبد محافظت می کند و باعث بهبود آسیب های کبدی ناشی از سمیت می شود. موش هایی با آسیب کبدی به ۲ گروه تقسیم شدند. یک گروه دو غلظت متفاوت گرده گل را به صورت خوراکی ۴۰۰-۲۰۰ میلیگرم در هر کیلوگرم در روز مصرف کرد و یک گروه دیگر یک داروی حاوی فلاونوئیدها را مصرف کرده بود.
محققان دریافتند که هر دو دارو، آسیب کبدی را درمان کرده اند اما داروی سیلیبینین به علت اسهال شدید، هنگامی که به موش ها داده می شد باعث کاهش قابل توجه وزن و مرگ آن ها می شود. این یافته ها نشان می دهد که گرده گل جایگزین ایمن برای داروی سیلیبینین در درمان آسیب های کبدی است و می تواند بخشی از پاک کردن کبد را بر عهده داشته باشد.
رفع علائم یائسگی
مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۵ در آلمان نشان داد که هر دو ماده گرده گل و عسل باعث بهبود مشکلات جنسی و درمان یائسگی در بیماران مبتلا به آن بوده است و در بیماران مبتلا به سرطان پستان درمان ضد هورمونی دارد. بیشتر بیمارانی که در این مطالعه حضور داشتند، بهبود علائم شان گزارش شده است.
محققان معتقدند که گرده گل اگر به زنانی که علائم یائسگی دارند داده شود، باعث می شود که در مقابل یائسگی مقاوم شوند. همچنین باید به خاطر داشت که فلاونوئیدهای موجود در عسل از سرطان سینه جلوگیری می کند. استفاده از این محصول در زنان با علائم یائسگی و با مشکلات سرطانی و یا بدون سابقه سرطان سینه، موجب جلوگیری از این مشکلات می شود.
اثر گرده بر آنمی (کم خونی)
آنمی یکی از انواع کمخونی است. در این نوع از کم خونی، تعداد گلبولهای قرمز خون کاهش مییابد. نتایج به دست آمده از آزمایش بر روی خرگوشها نشان میدهند که مصرف گرده گل موجب تعدیل گردش خون شده و تعداد گلبولهای سفید و همچنین گلبولهای قرمز میشود.
نتایج حاصل از پژوهشهای دیگر نشان میدهد که مصرف گرده باعث بهبود نوع دیگری از کمی خونی که در اثر فقر آهن اتفاق میافتد نیز میشود. این نشان میدهد که مصرف گرده جذب گوارشی آهن را افزایش میدهد.
گرده و تورم خوش خیم پروستات
یکی از مهمترین کاربردهای گرده در پزشکی، اثر پیشگیرانه و درمان کنندهی بیماریهای مربوط به پروستات است. التهاب پروستات نوعی بیماری است که در نتیجهی آن شخص دچار تکرر ادرار شده و دفع ادرارش همراه با درد در ناحیه شکم و مثانه است.
التهاب پروستات معمولا در مردها و در سنین بالا شایع است و اغلب درمانهای معمول مانند مصرف آنتیبیوتیک تاثیر چندانی بر آن ندارد. مصرف مدوام گرده نه تنها میتواند از بسیاری از بیماریهای پروستات پیشگیری کند همچنین میتوان به عنوان یک داروی مناسب برای درمان التهابات پروستات استفاده شود.
خاصیت ضد سرطانی دارد
گرده زنبور برای درمان و پیشگیری از سرطان مناسب است. تحقیقات به عمل آمده، گرده گل را مهارکننده رشد تومور و تحریک آپوپتوز (مرگ برنامه ریزی شده سلول ها) در سرطان های پروستات، روده بزرگ و لوسمی میدانند. بعضی از دانشمندان معتقدند که گرده گل بید سفید دارای خاصیت ضد استروژن است و میتواند خطر ابتلا به سرطان سینه، رحم و پروستات را کاهش دهد.
افزایش انرژی بدن
گرده گل را با توجه به اینکه سرشار از مواد مغذی است میتوان یک انرژی دهنده عالی و طبیعی معرفی کرد. پروتئینها و کربوهیدراتها میتوانند در طی روز که فعالیت زیادی وجود دارد استقامت را افزایش داده و با خستگی مقابله کنند.
عوارض مصرف گرده گل
آیا مصرف گرده گل عوارض دارد؟ این سوالی است که برای بسیاری از افراد مطرح میشود. در واقع بزرگترین نگرانی افراد، مربوط به واکنشهایی است که به آلرژیک گرده دارند. اگر بعد از مصرف مکملهای گرده گل، خارش، تورم، تنگی نفس یا سرگیجه گرفتید، حتماً با پزشک متخصص خود صحبت کنید.
همچنین مصرف گرده ممکن است باعث تحریک رحم شود و این امر حاملگی را تهدید میکند. به همین دلیل زنان باردار باید با استفاده از راهنمای خدمات بهداشتی از گرده استفاده کنند.
نحوه نگهداری مصرف گرده گل
بسته بندیهای گرده گل معمولا بصورت غیر قابل نفوذ است زیرا توصیه میشود که گرده گل با رطوبت و هوای آزاد ارتباط نداشته باشد و امکان ورود حشرات به آن فراهم نباشد. گرده گل را در صورت نگهداری درست در مکان خشک و دور از نور مستقیم میتوان تا یک سال نگهداری کرد.
گرده گل به عنوان دارو هم قابل استفاده است. می توان آن را به ماست اضافه کرد، با غلات آن ها را پخت که بسیار مفید می باشد. می توان آن را روی سالاد به مقدار زیاد بریزیم، زیرا گرده می تواند باعث دفع مسمومیت شود. با آن می توان یک نوشیدنی ضد سم درست کرد. البته دقت کنید دانه های گرده گل اگر به آب گرم اضافه شوند پس از ۲ تا ۳ ساعت، ارزش غذایی خود را از دست می دهند.
گرده گل را می توان با آب شیر (سرد)، میوه و سبزیجات مصرف کرد. شما می توانید ترکیب را به صورت مایع بخورید یا آن را به ترکیب غذایی اضافه کنید و از مزایای گرده زنبورعسل بهره کافی را ببرید. اثرات جانبی بالقوه گرده برای اکثر افراد مفید است.
سخن آخر
آشنایی با گرده گل به دلیل خواص فوق العاده زیادی که این ماده دارد، کمک بزرگی برای رفتن به سمت سبک زندگی سالم است. استفاده از گرده گل در آشپزی یا خوردن آن به عنوان یک دارو، نقش مهمی در سلامتی انسان دارد که نباید نادیده گرفته شود. حتما با خواص گرده گل و کاربردهای آن َآشنا شوید تا بیشتر از این ماده خوراکی پرخاصیت استفاده کنید.
