همه ما با خواص عسل آشنا هستیم و سعی میکنیم این ماده مغذی را در سبد غذایی خود داشته باشیم. یکی از محصولاتی که از این طلای خوراکی به دست میآید، بره موم است. این ماده طبیعی خاصیتهای زیادی دارد و برای درمان بیماریهای مختلف از آن استفاده میشود. بره موم از لحاظ قیمتی نسبت به سایر محصولات زنبور عسل ارزانتر است اما خواص آن باورنکردنی است. در واقع بیشتر از اینکه مردم عادی دنبال آن باشند، زنبوردارها و پزشکهای طب سنتی از آن استقبال میکنند.
بره موم چیست؟
ترکیبات اصلی بره موم شامل رزین و موم می باشد. ریزین مادهای شیمیاییست که نقش مهمی در سیستم ایمنی گیاهان دارد. رنگ این ماده ممکن است تنوع بسیار زیادی داشته باشد. در مناطق معتدل رنگ این ماده از زرد روشن یا قهوه ای تا قهوه ای تیره متغیر است رنگ بره موم تولید شده در آب و هوای گرمسیری ممکن است از قهوه ای مایل به سبز روشن (در نوع برزیلی) تا سیاه و قرمز تیره (در تعدادی از نمونه های کوبایی) متغیر باشد.
شما می توانید بره موم را در دو قسمت کندو بیشتر از جاهای دیگر دیده میشود:
- در ورودی یا دریچه ی پرواز کندوها
- در قسمت فوقانی و طرفین قاب ها۔ لایه هایی از آن ذخیره شده در کندو به منظور استفاده در مسدود کردن درزها و منافذ کندو می باشد.
در دمای ملایم، بره موم ماده ای نرم می باشد و با افزایش میزان برودت و سردی هوا سفت و سخت می گردد، گرچه باز هم قابلیت شکل پذیری خود را حفظ می کند. ولی هنگامی که یخ بزند شکننده می گردد. این ماده در دماهای بین ۷۰ تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد به مایع تبدیل می گردد.
ترکیبات بره موم
رزین و موم دو ترکیب عمده ی بره موم را تشکیل میدهند. انجام بررسیها و تحقیقات زیاد در دهه های اخیر به ترکیبات متعدد و پیچیده در آن اشاره می کند.
ترکیبات شیمیایی بره موم با توجه به منطقه و منبع جمع آوری آن توسط زنبورهای عسل متفاوت می باشد. عوامل متعدد دیگری چون فصل و زمان جمع آوری از فاکتورهای مهم تاثیر گذار در کیفیت آن است.
پنج ترکیب اصلی موجود در بره موم:
- رزین صمغ و شیره درختان – 50 تا 70 درصد
- موم زنبور عسل – 30 تا 40 درصد
- گرده گل – 5 تا 10 درصد
- روغن های ضروری – 5 تا 10 درصد
- دیگر ترکیبات مثل انواع اسید، قند و ویتامین های B و C و E – 5 تا 7 درصد
فواید بره موم برای سلامتی
بره موم خواصی دارد که می تواند به درمان بسیاری از بیماری ها کند. خواص درمانی بره موم زیاد است. با این حال برخی از این خواص را می توان به صورت کلی در دسته بندی زیر قرار داد:
درمان زخم و سوختگی و آکنه
التیام زخم، پروسهی پیچیدهای از مراحلی، چون هموستازیس (بندآوردن خون)، التهاب، تکثیر سلولی و بازسازی بافت است. محتوای فلاوونید موجود در بره موم زنبور عسل میتواند پروسهی التیام زخم را سرعت بدهد. طبق یافتههای علمی، این ماده، ترکیبات ماتریکس برون سلولی (ECM) را تنظیم میکند که مرحلهای از ترمیم زخم است.
در آزمایشات انجام شده، زخم حیوانات مبتلا به دیابت، تنها با یک بار استفادهی موضعی از بره موم زنبور عسل، سریعتر ترمیم شده بود. جالب است بدانید در بیمارانی که تحت عمل جراحی لوزه قرار گرفته بودند، این محصول عسل توانسته بود از درد و خونریزی عمل کم کند بدون اینکه هیچ عارضهی جانبی به جا بگذارد.
مطالعهی دیگری که در مورد فعالیت آنتی باکتریالی آن بر آکنههای عفونی انجام شده بود نیز نشان داد استفاده از محصولی که حاوی بره موم زنبور عسل (۲۰ درصد)، روغن درخت چای (۳ درصد) و آلوئه ورا (۱۰ درصد) بوده است، توانسته بود از میزان عفونت کم کند و یافتهها حاکی از آن هستند که این محصول نسبت به انواع مشابه مصنوعی خود، اثر گذاری بهتری از جهت کاهش بروز آکنه و شدت ظاهری اسکار دارد.
کمک به درمان بیماریهای لثه (پریودنتال) و تقویت بهداشت دهان
بره موم زنبور عسل به دلیل خاصیت ضد باکتری و ضد التهابی که دارد میتواند به پیشگیری از پوسیدگی دندان، حفرههای دندانی، آماس لثه و بیماریهای پریودنتال کمک کند. برخی از باکتریهای دهانی، روی سطح دندانها کلونی تشکیل میدهند و پلاکهای دندانی ایجاد میکنند.
آنها این کار را با سنتز پلی ساکاریدهای گرفته شده از ساکاروز، گلوکان محلول در آب و … انجام میدهند. پلی فنولهای موجود در آن، آنزیمهای باکتریایی دخیل در تشکیل پلاکهای دندانی را مهار میکند.
درمان سرطان و کمک به رفع سلول های سرطانی
بره موم به عنوان یک ماده ضد تومور و ضد سرطان شناخته می شود. این ماده می تواند اثرات فوق العاده ای بر روی سلول های سرطانی گذاشته و از رشد آنها جلوگیری به عمل آورد. این ویژگی آن به کمک قطع انتقال اکسیژن به سلول های سرطانی اتفاق می افتد که اتفاقی نادر و قابل توجه است. بره موم خواص در درون خود دارد که باعث جلوگیری از تشکیل رگ های جدید خونی شده و در نتیجه با سرطان درون سلول مبارزه می کند. عدم دسترسی سلول های سرطانی به اکسیژنی که با ایجاد رگ های خونی به آن ها می رسید، منجر به مرگ این سلول ها می شود.
در بین انواع سرطان ها، سرطان روده یکی از سرطان هایی است که بره موم به صورت ویژه می تواند به درمان آن کمک کند. البته اثرگذاری این ماده حیات بخش برای درمان سرطان رحم، سرطان پروستات و برخی سرطان های دیگر نیز مورد مطالعه قرار گرفته است. علت نیز، اثرگذاری شگفت انگیز این ماده برای درمان سرطان های مختلف در بسیاری از بیماران بوده است. ما در مجموعه شهدینه گلها مفتخر هستیم که تا به حال شاهد قدردانی بیماران سرطانی رهایی یافته از بند این بیماری به دلیل مصرف آن بوده ایم.
کاهش درد مفاصل و بهبود درد رماتیسم مفصلی
بره موم یک ضد التهاب قوی است. پس نباید غیر از این انتظار داشته باشید که بتواند بر روی درد مفاصل به ویژه رماتیم اثر بگذارد. بره موم به دلیل خواص شد التهابی خود کمک می کند تا التهاب های مختلفی که در مفاصل فرد ایجاد شده بهبود پیدا کند. به همین علت است که می توانیم از بره موم به عنوان یک ماده موثر برای درمان رماتیسم و درمان آرتروز نام ببریم.
البته در زمینه درمان رماتیسم، بره موم از دو ویژگی خود استفاده می کند. هم خواص ضدالتهابی آن کمک می کند تا التهاب دردآور ناشی از رماتیسم کاهش پیدا کند و هم با تنظیم سیستم ایمنی بدن، از حملات مکرر به مفاصل جلوگیری به عمل می آورد. همانطور که می دانید رماتیسم مفصلی از جمله بیماری های خود ایمن است که به دلیل نقص در سیستم ایمنی باعتث بروز التهاب در مفاصل می شود.
خواص درمانی بره موم
گزارش شده است که کاربرد بالینی بره موم در موارد ابتلا به سرطان و سایر بیماری ها، به دلیل حلالیت آبی ضعیف و در نهایت، دسترسی زیستی سیستمی کم، محدود بوده است. درمان عفونت واژنی کاندیدیازیس نیز، با استفاده از ژل حاوی بره موم، که خاصیت ضد قارچی مشابه کرم کلوتریمازول را نشان داده، در موش های آزمایشگاهی آزمایش شده است.
اثرات درمانی بره موم در بیماریهای دهان و دندان نیز بطور گسترده مورد بررسی قرار گرفته است. برخی محققان فعالیت بره موم در کودکان دارای پوسیدگی دندان را بررسی کردند و دهان شویه حاوی بره موم را به مدت ۱۵ روز متوالی به ۱۵ کودک دادند. پس از ۲۱ روز، همان دهان شویه به همراه کلرهگزیدین (CHX) استفاده شد. فعالیت ضدعفونی کنندگی این ماده بر تجمع بیوفیلم باکتری های دهانی و تعداد استافیلوکوک موتانس درون بزاق مورد ارزیابی قرار گرفتند که مشاهده شد که بره موم نیز می تواند مانند کلرهگزیدین عمل کند.
۱. ضد میکروب
خاصیت ضدباکتری بره موم بطور گسترده مورد بررسی قرار گرفته است و محققان مختلف، فعالیت ضد باکتریایی آن را اثبات کرده اند. برخی از این محققان، تأثیر بره موم در برابر میکرو ارگانیزم های مرتبط با التهاب لثه در افراد با HIV مثبت را بررسی نموده و نتایج امیدوار کنندهای در برابر بیو فیلم، بدون عوارض جانبی در حفره دهانی، دست یافته اند. همچنین تأثیرات بره موم بر گروه های استرپتوکوک موتانس اثبات شده که نشان دهنده قدرت بره موم و ترکیبات آن به عنوان عامل های کاریو استاتیک و توسعه فرآورده های بیوتکنولوژیک جهت کنترل پوسیدگی دندان و سایر بیماری های عفونی است.
بره موم در محیط آزمایشگاهی میتواند بطور مستقیم بر میکرو ارگانیزم ها اثر بگذارد. از طرف دیگر، می تواند سیستم ایمنی درون بدن را تحریک نموده و مکانیزم های درگیر در از بین بردن میکرو ارگانیزمها را فعال نماید. ترکیب آن با داروهای ضدمیکروبی نیز مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های پیشین نشان داده اند که بره موم، مقاومت دیواره باکتریها در برابر آنتی بیوتیک ها را کاهش داده و اثرات مضاعفی را به همراه آنتی بیوتیکها در تأثیر بر ریبوزوم از خود نشان دادند، اما به نظر می رسد که با آنتی بیوتیک های اثرگذار بر روی DNA یا اسید فولیک، تعامل ندارند.همچنین محققان گزارش کرده اند که بره موم ضد قارچ نیز می باشد. این ماده می تواند درصد رشد قارچ آفلاتوکسینی و آسپرژیلوس فلاووس را کاهش دهد.
۲. ضد تومور
محققین مختلف خاصیت ضد تومور بره موم در بدن را از طریق آزمایش بر روی موش های آزمایشگاهی و خوکچه های هندی گزارش کردند. فعالیت سیتوتوکسیک آن در آزمایشگاه با استفاده از خطوط سلولی توموری متعدد مورد مطالعه قرار گرفته است. آنها دریافتند که القای مرگ سلولی برنامه ریزی شده، متوقف نمودن چرخه سلولی، مهار متالوپروتئینازهای محیطی، خاصیت ضد رگ زایی و جلوگیری از متاستاز و هجوم بافتی با مکانیزم های فعالیت آن در مقابل سلول های تومور مرتبط بوده اند.
کافئیک اسید و فنتیل استر و آرتاپلین سی با توجه به اثرات ضد توموری خود، بطور گسترده مورد تحقیق قرار گرفته اند که این ترکیبات، مسیرهای ژنتیکی و بیوشیمیایی مختلف پیشرفت سرطان را هدف قرار می دهند.
۳. بهبود سیستم ایمنی بدن
بره موم به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند. محققان دریافته اند که مصرف بره موم باعث می شود نوعی فعالیت تنظیم سیستم ایمنی بر روی گیرنده های سلولی، تولید سیتوکین و فعالیت ضد قارچی مونوسیت ها بر روی انسان ها داشته باشد که این خاصیت های بارز به دوز مصرف بره موم بستگی دارد. همچنین محققان متعدد گزارش کرده اند که بره موم و اجزای تشکیل دهنده آن، تولید آنتی بادی را با استفاده از آنتی ژن های مختلف را افزایش می دهند. این اطلاعات، ظرفیت بره موم در کمک به تولید واکسن ها را نشان می دهد.
۴. مناسب برای پوست
این که پوست شما آسیب می بیند دلایل زیادی نظیر هوا آلوده، اشعه ماورای بنفش خورشید، دخانیات، آکنه، کم آبی، کمبود خواب و … دارد که این عوامل باعث آسیب رساندن به پوست شما به عنوان مثال چین و چروک و لکه های پوستی و غیره را به وجود می آورد. فواید بره موم برای پوست با توجه به ترکیباتی که دارا می باشد، باعث کمک به ترمیم این آسیب ها می شود.
٥. خواص بیولوژیک
گروهی از محققان روشی برای اضافه کردن عصاره های اتانولی بره موم به محلول های آبی ارائه کردند و نشان دادند که آن، به عنوان آنتی اکسیدان و محافظ امواج رادیویی عمل می کند، احیای بافت را تحریک نموده و خصوصیات تنظیم سیستم ایمنی را از خود نشان می دهد. دستاوردهای دیگر محققین در بکارگیری بره موم برای درمان سوختگی ها، زخم های وریدی، التهاب چرکی استخوان و ورم مفاصل، همچنین عوارض های پس از عمل جراحی را مورد بررسی قرار داده اند.
بره موم در مدل های آزمایشی مختلف، اثرات حفاظتی از خود به جای گذاشته است. این ماده از بافت کلیوی در مقابل مسمومیت، رادیکال های آزاد و سایر اثرات جانبی ناشی از دیاتریزوات (آمیدوتریزوئیک اسید) محافظت می کند. همچنین بره موم سبز تایوانینیز می تواند از کبد در مقابل بیماری فیبروز (تصلب بافت ها) محافظت کند. عصاره آن محافظ بیضه ها در مقابل مسمومیت ناشی از دوکسوروبیسین می باشد، بدون اینکه قدرت ضد سرطانی آن را کاهش دهد. اگرچه، موارد کمی از آلرژی نسبت به بره موم و التهاب تماسی پوست گزارش شده است، اما زنبورداران توصیه می کنند که در مصرف آن احتیاط کنید.
۶. خواص بره موم برای روده
فرآیندهای التهابی و زخم معده یا روده، مانند گاستریت یا کولیت و موکوزیت، بخش قابل توجهی از مردم را در سراسر جهان مبتلا کرده است. نقش داروهای مشتق از گیاهان دارویی به منظور تدوین راهکارهای مؤثر و ایمن برای بهبود روش های درمانی دستگاه گوارش مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعات نشان داده که اثربخشی بره موم برای مشکلات روده امیدوار کننده می باشد و بره موم در درمان چندین بیماری پاتولوژیک مؤثر است.
۷. مفید برای رحم
با توجه به خاصیت ضد باکتری بره موم که حائز اهمیت است، اما باید در نظر گرفت که این ماده شبیه یک داروی شیمیایی عمل نمی کند که باکتری ها، ویروس ها و به طور کلی میکروب ها را تخریب کند، بلکه این ماده توانایی بدن را برای مقابله با بیماری و از بین بردن عفونت و میکروب های های رحم، بیشتر می کند. همچنین بره موم تنظیم کننده هورمون ها و یک آنتی بیوتیک قوی است که باعث رفع خارش، عفونت در رحم و کاهش دردهای دوران قاعدگی می شود. در نتیجه با مصرف بره موم می توانیم روزی تعداد زیادی از داروهای شیمیایی با اثرات جانبی بسیار را از میان برداریم.
۸. بهبود عملکرد ریه
بره موم یک مکمل طبیعی بسیار کارآمد برای مدیریت آسم است. مطالعات همچنین اثرات مفید آن بر بیماری انسداد مزمن ریوی و سرطان ریه را ثابت کرده است، اما اخیراً محققان ثابت کرده اند که این محصول زنبورعسل برای افراد دارای آسم نیز مفید می باشد. هنگام ابتلا به آسم، فرد احساس اختلالات تنفسی، احساس خفگی و گرفتگی دارد. در نتیجه بره موم برای کل دستگاه تنفسی و همچنین بیماری های ریوی مفید است.
۹. التیام زخم ها
بره موم به عنوان گزینه ای عالی برای درمان سوختگی ها، تقویت فعال سازی، رشد و تکثیر سلول های پوستی شناخته شده است. تأثیر درمانی آن از طریق تحلیل های کمّی و کیفی ایجاد و تجزیه کلاژن نوع ۱ و نوع ۳ در محیط زخم تأیید شده است و نشان دهنده این می باشد که بره موم می تواند محیط بیوشیمیایی مطلوبی ایجاد نماید که به رشد مجدد بافت پوششی پوست کمک می کند.
فعالیت بیولوژیکی بره موم در ترمیم زخم و احیای بافتی، ممکن است با خواص ضد میکروبی، ضد التهابی و تنظیم سیستم ایمنی آن مرتبط باشد. محققان اثرات استفاده موضعی بره موم بر ترمیم و انسداد زخم های دیابتی در یک مدل موش مبتلا به دیابت نوع ۱ را بررسی کردند و نشان دادند که بره موم، انسداد زخم را تسریع بخشیده و متالوپروتئیناز محیطی و التهاب محل زخم را کاهش می دهد.
۱۰. آب مروارید چشم
بره موم از ایجاد آب مروارید جلوگیری کرده و قرنیه را از عواقب صدمات شیمیایی محافظت می کند. تحقیقات بر روی موش های دیابتی نشان داده که Propolis می تواند به طور قابل توجهی از شروع و پیشرفت آب مروارید در موش ها جلوگیری کند و مرگ سلولی را کاهش دهد.
سخن پایانی
در این محتوا تنها به بررسی بخش کوچکی از خواص بینظیر بره موم عسل پرداختیم. این ماده پر از شگفتیست. حتما برای شفافیت پوستان، تقویت موهایتان، سلامت دندانتان و بسیاری موارد دیگر از آن استفاده کنید. شما نیز نظرات و تجربیات خود را درباره این معجزه طبیعی در کامنت بنویسید.
سوالات متداول
بره موم به دلیل داشتن خواص ضدعفونی کنندگی بیشتر جنبهی پیشگیری کننده دارد. اما با مصرف مداوم و درست بره موم میتوان شاهد این بود که بیماری سرطان تا حد زیادی کنترل شود.
یکی از خواص بره موم برای رحم تنظیم دورههای قاعدگی در زنان است. از دیگر فواید پزشکی بره موم شامل رفع دردها و گرفتگی انقباضات رحمی در این دوران است. تمامی دردهای قاعدگی در دوره موردنظر تسکین مییابد.